Co to jest toczeń?

Co to jest toczeń?

Toczeń rumieniowaty układowy (TRU, międzynarodowy skrót to SLE – z łac. systemicus lupus erythematosus) jest chorobą autoimmunologiczną charakteryzującą się nieprawidłową aktywnością układu odpornościowego, wskutek czego organizm atakuje własne tkanki i narządy. Nieprawidłowa aktywność komórek obronnych naszego organizmu może prowadzić do niewydolności wielu narządów, w tym skóry, stawów, nerek, serca i/lub mózgu.

Występowanie

W Polsce na toczeń choruje 18,5 tysiąca osób, w tym 4 tysiące z ciężką postacią choroby.
Toczeń występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Stosunek ten wynosi 10:1, a w przypadku dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia około 5:1. U osób rasy kaukaskiej toczeń najczęściej występuje pomiędzy 35. a 55. rokiem życia ze szczytem zachorowania przypadającym na 45. rok życia. Toczeń występuje częściej u Afroamerykanek i kobiet z innych grup mniejszości etnicznych.

Przebieg choroby

Toczeń charakteryzuje się okresami zaostrzeń (nasilenie objawów choroby) i remisji (stan, w którym dochodzi do złagodzenia lub całkowitego ustąpienia objawów).

Przyczyny

Jak na razie nie wiadomo, co wywołuje autoagresję komórek przeciw tkankom gospodarza. Badania naukowe pokazują, że mogą być to:

• zmiany hormonalne (np. ciąża lub stosowanie doustnej antykoncepcji);
• czynniki genetyczne;
• czynniki środowiskowe, takie jak stres, palenie papierosów lub promieniowanie UV.

Diagnoza

Toczeń jest chorobą trudną do zdiagnozowania, gdyż daje wiele symptomów, które mogą przypominać objawy innych chorób. Aby postawić diagnozę tocznia, musi być spełnionych co najmniej kilka kryteriów klasyfikacji TRU opracowanych wspólnie przez Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne (ACR) i europejską organizację EULAR. Diagnozę stawia tylko i wyłączenie lekarz specjalista – na podstawie objawów zewnętrznych i wyników badań.

Głównymi objawami tocznia są:

• zmęczenie;
• wypadanie włosów;
• wysypka rumieniowa na twarzy w kształcie przypominająca motyla (rumień występuje u 1/3 osób z toczniem);
• wysypki i zmiany skórne na całym ciele;
• bóle stawów i mięśni;
• owrzodzenia w jamie ustnej;
• bóle głowy i migreny;
• nadwrażliwość na światło słoneczne;
• zaburzenia neurologiczne.

Zagrożenia

Przewlekłe utrzymywanie stanu zapalnego oraz częste ciężkie zaostrzenia choroby prowadzą do nieodwracalnego uszkodzenia narządów (mogą to być nerki, serce lub ośrodkowy układ nerwowy – OUN), co istotnie wpływa na przeżycie pacjentów.

Leczenie

Bardzo ważną rolę w procesie leczenia odgrywa właściwa współpraca pacjenta z lekarzem oraz regularne zażywanie leków. Lekarzem, który zajmuje się leczeniem tocznia może być reumatolog, immunolog, nefrolog, hematolog lub dermatolog – w zależności od zajętego chorobą organu. Lekarz dobiera indywidualne leczenie na podstawie wyników badań.
U każdego toczeń może mieć inny przebieg, a co za tym idzie – różne rokowania, gdyż każda osoba z toczniem jest leczona indywidualnie.